در این مقاله با نقد فیلم آتابای همراه شما هستیم. نیکی کریمی در پنجمین تجربه کارگردانی خود وارد فضای کاملاً جدیدی نسبت به کارهای قبلی خود شده و ملودرامی پیچیده را با همکاری هادی حجازی فر و ایده داستانی خودش به تصویر کشیده است. فیلم کریمی از این جهت نیز قابل توجه است که بیش از نود درصد آن به زبان آذری (با زیرنویس فارسی) ارائه شده است. موضوعی که کمتر پیش از این در سینمای کشورمان اتفاق افتاده است. اما سوالی که در اینجا باید پرسید این است که آیا اتابه یک گام به جلو است یا یک گام به عقب؟ در ادامه با مجله نوبل همراه باشید.
شناسنامه فیلم آتابای
- کارگردان: نیکی کریمی
- فیلمنامه‌نویس: هادی حجازی‌فر
- بازیگران: هادی حجازی‌فر، سحر دولتشاهی، جواد عزتی
- موسیقی: حسین علیزاده
- خلاصه داستان: داستان فیلم درباره مردی میانسال به نام کاظم است که در روستای پیرکندی شهرستان خوی زندگی می کند. او که دانشجوی معماری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود، پس از ناکامی عاطفی دانشگاه را رها کرد و به زادگاهش بازگشت. خواهرش در جوانی مرتکب خودسوزی شده و پس از آن مسئولیت سرپرستی و تربیت پسر خواهرش بر عهده اوست. آیدین اکنون یک نوجوان است و نمی تواند او را بزرگ کند، اما عمیقاً به او علاقه مند است. از طرفی رابطه او با دوست قدیمی اش به نام یحیی به چالش کشیده شده است. در این بین حضور دو خواهر که آتابا وظیفه ساخت ویلا برای پدرشان را برعهده دارد، شرایط جدیدی را به وجود می آورد و او به سیما، دختر بزرگ خانواده علاقه مند می شود، اما از ابراز این علاقه به او تردید می کند. و در نهایت این عشق نیز محقق نمی شود.
کاظم که در روستای خود (اطراف شهر خوی) به اتابایی معروف است از معدود مردم روستاست که به گفته اهالی این روستا آدم خوبی شده است. او از ژاپن برگشت و با برگزاری تورها و آوردن یک سری گردشگر داخلی و خارجی به این روستا باعث سکونت مردم منطقه شد و به همین دلیل در بین همه محبوبیت دارد. کاظم اما در گذشته زندگی تلخ و تاریکی دارد که رازهای آن کم کم فاش می شود. خواهرش فرخ لقا در گذشته ای نسبتاً دور (15 سال پیش) خودسوزی کرد و باغ خانوادگی که این حادثه تلخ در آن رخ داد اکنون توسط شوهر متوفی فروخته شده و مردی ثروتمند با دو دخترش آن را خریده است.
تزریق جزییات داستانی در فیلم اتابا سبک خاص خود را دارد و با اینکه در ابتدا سردرگمی را به همراه دارد، اما پس از یک سوم اول فیلم، مخاطب را با شخصیت های خود همراه می کند. لایه های پنهان داستان یکی یکی آشکار می شوند و هر بار که مخاطب احساس می کند داستان را کامل درک می کند، راز دیگری برایش فاش می شود و جذابیت فیلم بیشتر می شود. البته این به معنای هیجان انگیز بودن فیلم نیست، بلکه فیلمساز تنها تا لحظات پایانی فیلم می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد. البته باز هم باید تاکید کرد که «تا لحظه های پایانی فیلم» چون در یک سوم پایانی فیلم، آتابایی نمی داند برای تاثیرگذاری چه کند.
مشکل بزرگی که فیلم جدید نیکی کریمی دارد در نقطه پایانی آن نهفته است. جایی که فیلم شروع به کشیدن می کند و فقط به خاطر بازی خوب بازیگران می توان آن را تحمل کرد. هادی حجازی فر که خود فیلمنامه را نوشته، شخصیت جالبی خلق کرده و در به تصویر کشیدن این شخصیت به خوبی عمل کرده است، اما دقیقاً نمی داند که سرنوشت کاظم (یا اطبایی) باید به کجا برسد. داستانی که او نوشت در لحظات پایانی لنگ می زند و مانند کاغذی در گردباد تصادف، مدام به این سو و آن سو می چرخد و در نهایت به جای فرود آمدن در مکانی نرم و صاف، گم می شود.
به جز کاظم، شخصیت های دیگری نیز در فیلم حضور دارند که یکی از آنها آیدین (با بازی بازیگر جوان آینده دار سینما، دانیال نوروش) است. نوروش می تواند برای کاظم شخصیت مکمل بسازد و در کنار او بدرخشد. کاظم و آیدین در فیلم رابطه پدر و پسری با هم دارند که به دلیل شیمی فوق العاده این دو بازیگر به راحتی می توان آن را باور کرد و این دو را می توان برگه های برنده اصلی فیلم نامید. جواد عزتی که نقش کوتاهی در این فیلم دارد نیز بازی قابل قبولی ارائه می دهد، هرچند حضور او در فیلم تبدیل به حضوری منفعلانه می شود و فیلمنامه می توانست بیشتر از این شخصیت بهره ببرد. فیلمساز ترجیح داده است به روایت زندگی آتابایی و داستان عاشقانه اش بپردازد و از شخصیت های دیگر در خدمت این ادیسه عاشقانه استفاده کند.
آتابایی در قسمت موسیقی هم سنگ تمام گذاشت و با حضور حسین علیزاده در این قسمت می توان مطمئن بود که موسیقی فیلم در بالاترین سطح قرار می گیرد. خوشبختانه این موضوع در قسمت بصری قابل مشاهده است و فیلمبرداری سامان لطفیان از مناطق روستایی جالب توجه است. اما اگر شخصاً از این مناطق دیدن کرده باشید، قطعاً با من هم عقیده خواهید بود که در برخی موارد فیلمبردار به اندازه کافی کار نکرده است. با این وجود، باید گفت که انتخاب برخی از فریم‌ها با توجه به شخصیت پیچیده و خاکستری آتابایی بسیار هوشمندانه انجام شده است و اوج آن را می‌توان در صحنه دویدن کاظم در میان شاخه‌ها معرفی کرد که مبنایی برای اولین بار نیز بود.
اتابایی تا آخرین لحظاتش درست پیش می رود و از یک نقطه به بعد در جاده روایتش لغزشی خاصی را تجربه می کند که هر چقدر هم که فرمان این طرف و آن طرف برود باز هم نمی تواند درست و با آن به جاده برگردد. با همین کیفیت و در گذشته با سرعت خوب و قابل توجهی رانندگی می کرد. نیکی کریمی در این فیلم توانسته در کارنامه هنری خود به عنوان کارگردان بدرخشد اما هنوز تا کارگردانی کامل و ارائه فیلمی ماندگار فاصله دارد.
منبع: imdb
